Το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε νομοθεσία που διευκολύνει της αναίρεση του δικαιώματος εισόδου στην ΕΕ χωρίς βίζα από χώρες που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια ή παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν τη μεταρρύθμιση του μηχανισμού αναστολής των θεωρήσεων της ΕΕ όσον αφορά 61 χώρες, των οποίων οι πολίτες μπορούν σήμερα να ταξιδεύουν στον χώρο Σένγκεν για βραχεία διαμονή (έως 90 ημέρες εντός περιόδου 180 ημερών) χωρίς βίζα.
Νέοι λόγοι αναστολής
Η μεταρρύθμιση εισάγει νέους λόγους που μπορούν να οδηγήσουν σε αναστολή της απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης, όπως:
- υβριδικές απειλές (όπως η κρατική εργαλειοποίηση μεταναστευτικών ροών)
- προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές («χρυσά διαβατήρια») που εγείρουν ανησυχίες όσον αφορά την ευρωπαϊκή ασφάλεια
- έλλειψη ευθυγράμμισης με την πολιτική θεωρήσεων της ΕΕ
- παραβιάσεις του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή του ανθρωπιστικού δικαίου
- μη συμμόρφωση με διεθνείς δικαστικές αποφάσεις.
Οι αλλαγές αυτές έχουν αποτρεπτικό σκοπό, ενώ ευθυγραμμίζουν ταυτόχρονα τους λόγους αναστολής με τους λόγους χορήγησης απαλλαγής από θεώρηση. Οι υφιστάμενοι λόγοι ενεργοποίησης του μηχανισμού, όπως οι ανησυχίες για την ασφάλεια και η έλλειψη συνεργασίας για επανεισδοχές, παραμένουν σε ισχύ.
«Όχι» στην ατιμωρησία κυβερνητικών αξιωματούχων
Για να αποτραπούν οι κυβερνήσεις τρίτων χωρών από το να παραβιάζουν τους όρους των συμφωνιών απαλλαγής από τη θεώρηση, η ΕΕ θα μπορεί να αναστέλλει την απαλλαγή ειδικά για κυβερνητικούς αξιωματούχους που ενδέχεται να ευθύνονται για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή άλλες παραβάσεις.
Πως λειτουργεί ο μηχανισμός
Ο μηχανισμός δίνει στην Κομισιόν τη δυνατότητα να επαναφέρει προσωρινά την υποχρέωση θεώρησης για μια χώρα, όταν υπάρχουν ανησυχίες για την ασφάλεια της ΕΕ.
Με βάση τους νέους κανόνες, η Κομισιόν (είτε με δική της πρωτοβουλία, είτε κατόπιν πρότασης κράτους-μέλους, λαμβάνοντας υπόψη πληροφορίες από θεσμικά όργανα της ΕΕ) θα μπορεί να ξεκινά τη διαδικασία αναστολής της απαλλαγής από την έκδοση βίζα για πολίτες συγκεκριμένης χώρας. Μετά από περαιτέρω έρευνα και διάλογο, η απόφαση μπορεί να γίνει μόνιμη, αν τα προβλήματα παραμείνουν.
Οι πιθανοί λόγοι για μια τέτοια αναστολή περιλαμβάνουν απειλές για την εσωτερική ασφάλεια (όπως αύξηση σοβαρών εγκλημάτων που διαπράττονται από υπηκόους μιας χώρας), καθώς και σημαντική αύξηση των απορριφθεισών αιτήσεων ασύλου, των αρνήσεων εισόδου ή του αριθμού των ατόμων που υπερβαίνουν την επιτρεπόμενη διάρκεια παραμονής τους.
Το κατώτατο όριο για να θεωρηθεί μια αύξηση «ουσιαστική» ορίζεται στο 30% για περιστατικά όπως τα άτομα που παραμένουν χωρίς άδεια ή τα σοβαρά εγκλήματα, και στο 20% για χαμηλά ποσοστά έγκρισης αιτήσεων ασύλου. Σε ειδικές περιπτώσεις, η Επιτροπή θα μπορεί να παρεκκλίνει από τα όρια αυτά.
Μέχρι σήμερα, η ΕΕ έχει επαναφέρει την υποχρέωση θεώρησης μόνο μία φορά, στην περίπτωση του Βανουάτου.
