Η Κομισιόν αποφάσισε να παραπέμψει τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Πολωνία στο Δικαστήριο της ΕΕ, επειδή δεν μετέφεραν στο εθνικό τους δίκαιο τους κανόνες της ΕΕ όσον αφορά την επιβολή τελών στα οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής [οδηγία (ΕΕ) 2022/362].
Τα τρία κράτη-μέλη δεν κοινοποίησαν τη μεταφορά των μέτρων στο εθνικό τους δίκαιο έως την προθεσμία της 25ης Μαρτίου 2024.
Η Κομισιόν απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στις 23 Μαΐου 2024, τις οποίες ακολούθησαν αιτιολογημένες γνώμες στις 16 Δεκεμβρίου 2024, που όριζαν προθεσμία δύο μηνών μετά την παραλαβή τους για την παροχή απαντήσεων και τη λήψη των αναγκαίων μέτρων για τη συμμόρφωση με την υποχρέωση πλήρους μεταφοράς της οδηγίας στο εθνικό δίκαιο.
Με τις απαντήσεις τους, τα κράτη-μέλη υπέβαλαν χρονοδιάγραμμα για τη θέσπιση των μέτρων μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει κοινοποιηθεί στην Επιτροπή κανένα μέτρο μεταφοράς στο εθνικό δίκαιο.
Η Κομισιόν θεωρεί ότι οι προσπάθειες που έχουν κάνει μέχρι σήμερα οι εθνικές αρχές για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων είναι ανεπαρκείς και, για τον λόγο αυτόν, παραπέμπει τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Πολωνία στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ζητώντας την επιβολή οικονομικών κυρώσεων.
Το ιστορικό
Η οδηγία περί επιβολής τελών στα βαρέα φορτηγά οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής (οδηγία 1999/62/ΕΚ) θεσπίζει κανόνες για την επιβολή τελών βάσει διανυόμενης απόστασης (δηλαδή διοδίων) και τελών βάσει χρονικού διαστήματος (δηλαδή τελών χρήσης, κοινώς γνωστών ως βινιέτες) στην ΕΕ. Τα κράτη-μέλη δεν υποχρεούνται να ανακτούν το κόστος της υποδομής (κατασκευή, συντήρηση, λειτουργία) μέσω οδικών τελών. Ωστόσο, αν επιλέξουν να το πράξουν αυτό, πρέπει να συμμορφώνονται με τους κανόνες της οδηγίας.
Η οδηγία αποτελεί σημαντικό στοιχείο της πολιτικής μεταφορών της ΕΕ όσον αφορά τη χρηματοδότηση των υποδομών μεταφορών, σύμφωνα με τις αρχές «ο χρήστης πληρώνει» και «ο ρυπαίνων πληρώνει». Η αρχή «ο χρήστης πληρώνει» ορίζει ότι το κόστος των έργων οδικής υποδομής θα πρέπει να βαρύνει τους χρήστες του οδικού δικτύου, ενώ η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» ορίζει ότι το εξωτερικό κόστος των μεταφορών για την κοινωνία (ατμοσφαιρική ρύπανση και ηχορύπανση, εκπομπές CO2 και κυκλοφοριακή συμφόρηση) θα πρέπει να καταβάλλεται από αυτόν που ρυπαίνει. Η οδηγία προσδιορίζει επίσης περαιτέρω τους κανόνες για την απαγόρευση των διακρίσεων που ορίζονται στο άρθρο 18 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η τροποποιητική οδηγία όσον αφορά την επιβολής τελών στα οχήματα που χρησιμοποιούν ορισμένα έργα υποδομής [οδηγία (ΕΕ) 2022/362] επέφερε ουσιαστικές αλλαγές.
Επεκτάθηκε το πεδίο εφαρμογής ώστε να συμπεριλαμβάνει στα οχήματα τα επιβατικά αυτοκίνητα, τα λεωφορεία, τα πούλμαν και τα μικρά βαρέα επαγγελματικά οχήματα, με εξαιρέσεις για τη σταδιακή κατάργηση των τελευταίων έως το 2027. Ωστόσο, η επιλογή των τιμών των διοδίων για τα ελαφρά οχήματα, όπως τα επιβατικά αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά, παραμένει ελεύθερη επιλογή των εθνικών αρχών. Επιπλέον, σύμφωνα με τους νέους κανόνες, τα τέλη χρήσης για τα ελαφρά οχήματα απαιτείται να είναι ανάλογα με τη διάρκεια χρήσης της οδικής υποδομής. Η επιβολή τελών χρήσης σε βαρέα επαγγελματικά οχήματα θα καταργηθεί σταδιακά, διότι δεν αντικατοπτρίζουν με ακρίβεια την πραγματική χρήση της υποδομής. Οι κανονισμοί θα επεκταθούν επίσης σε άλλα οδικά δίκτυα που δεν αποτελούν μέρος του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών (ΔΕΔ-Μ) και δεν είναι αυτοκινητόδρομοι. Επίσης, από το 2026, θα πρέπει να ανακτάται το εξωτερικό κόστος όσον αφορά την ατμοσφαιρική ρύπανση. Επιπλέον, η υποχρέωση διαφοροποίησης των τιμών των τελών χρήσης του οδικού δικτύου με βάση τα πρότυπα Euro έχει καταργηθεί και οι τιμές θα διαφοροποιούνται πλέον με βάση τις εκπομπές CO2 των οχημάτων. Θα επιτρέπονται εξαιρέσεις για βαρέα επαγγελματικά οχήματα μηδενικών εκπομπών έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025 και για ελαφρά οχήματα μηδενικών εκπομπών επ’ αόριστον.
Έχει θεσπιστεί νέο τέλος για την αντιμετώπιση του εξωτερικού κόστους όσον αφορά τη συμφόρηση, το οποίο σηματοδοτεί μια σημαντική στροφή προς ένα σύστημα επιβολής οδικών τελών πιο συνολικό και εστιασμένο στο περιβάλλον.
