Στα αναγκαία βήματα για τον εκσυγχρονισμό του σιδηροδρόμου αναφέρθηκαν ο Alberto Mazzola, Executive Director της CER, η Γεωργία Αϋφαντοπούλου, Πρόεδρος της ΡΑΣ, ο Χρήστος Παληός, Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ (Σιδηρόδρομοι Ελλάδος ΜΑΕ), ο Roberto Rinaudo, Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Train, ο Παναγιώτης Μπαλωμένος, Διευθύνων Σύμβουλος της ΓΑΙΑΟΣΕ και ο Αντώνιος Παναγόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της PEARL κατά τη διάρκεια του 8ου Συνεδρίου Υποδομών και Μεταφορών ITC 2025, που έλαβε χώρα 23 και 24 Σεπτεμβρίου στο ΜΕΓΑΡΟ Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών.
Al. Mazzola, CER: Σχέδιο για σύνδεση των ευρωπαϊκών πρωτευουσών με γρήγορα τρένα
Για το σχέδιο διασύνδεσης όλων των ευρωπαϊκών πρωτευουσών με τρένα υψηλής ταχύτητας μίλησε ο Alberto Mazzola, εκτελεστικός διευθυντής του ευρωπαϊκού οργανισμού CER (Community of European Railway and Infrastructure Companies). Έκανε λόγο για «ένα σχέδιο που μπορεί να φαίνεται φιλόδοξο, αλλά κομμάτια του γίνονται ήδη πράξη» σε χώρες όπως η Ισπανία, η Τσεχία, αλλά και η Πολωνία, όπου ο σιδηρόδρομος γίνεται πλέον άμεση προτεραιότητα της κυβέρνησης.
Όπως ανέφερε, ο σχεδιασμός προβλέπει συνδέσεις, με γρήγορα τρένα και ταχύτητες που θα ξεκινούν από 250 χλμ./ώρα, όχι μόνο για τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά για όλες τις πόλεις με πληθυσμό πάνω από 250 χιλιάδες κατοίκους. Για την Ελλάδα, αυτό αφορά τη σύνδεση Αθήνας – Θεσσαλονίκη, μια εξέλιξη που εκτίμησε ότι θα ωφελήσει όχι μόνο κατοίκους και επιχειρήσεις των δύο πόλεων, αλλά και τους κατοίκους μικρότερων αστικών κέντρων, που θα μπορούν να χρησιμοποιούν μέρος του δικτύου.
Ο κ. Mazzola ενημέρωσε για τις εντατικές συζητήσεις επί του σχεδίου του CER με τον Ευρωπαίο Επίτροπο Βιώσιμων Μεταφορών και Τουρισμού, Απόστολο Τζιτζικώστα, ο οποίος και διαβεβαίωσε ότι «ο σιδηρόδρομος είναι προτεραιότητά του».
Στο πεδίο των εμπορευματικών φορτίων, ο επικεφαλής του CER ανέδειξε ότι σήμερα η διασυνδεσιμότητα του λιμανιού του Πειραιά, παραμένει μόλις στο 2%, ένα από τα χαμηλότερα στην Ευρώπη. Όπως είπε, «η σύνδεση του λιμανιού του Πειραιά με τον σιδηρόδρομο θα δώσει στο ελληνικό λιμάνι τη δυνατότητα να εξυπηρετήσει την Κεντρική Ευρώπη». Ανέδειξε, δε, την αναγκαιότητα να επανέλθουν της Ελλάδας εμ τη Βόρεια Μακεδονία, καθώς και με Βουλγαρία και Σερβία.
Ως προς τη χρηματοδότηση των απαραίτητων επενδύσεων, ο κος Mazzola ανέφερε ότι στο νέο προϋπολογισμό της Ε.Ε. έχει παραμείνει το Ταμείο για επενδύσεις σε Υποδομές, όπου 17 δισεκατομμύρια ευρώ προβλέπονται για έργα κινητικότητας, ενώ ανέφερε ότι η ανάπτυξη υποδομών προβλέπεται και στην ευρωπαϊκή δέσμευση για δαπάνες 5% για την άμυνα. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία απέδειξε τον καθοριστικό ρόλο του σιδηροδρόμου στις αμυντικές επιχειρήσεις», σημείωσε.
Τέλος, προανήγγειλε ότι έως το τέλος του 2025 θα τεθεί σε εφαρμογή σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες το νέο σύστημα διασυνδεδεμένης έκδοσης εισιτηρίων (CER Ticketing Roadmap), γεγονός που θα δίνει τη δυνατότητα στους επιβάτες να αγοράζουν εισιτήρια τρένου και για άλλες χώρες.
Γ. Αϋφαντοπούλου, ΡΑΣ: Συμμετέχουμε ενεργά στην ασφάλεια του σιδηρόδρομου, στόχος να μπουν νέες επιχειρήσεις στην αγορά
Για τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων στην ασφάλεια του ελληνικού σιδηροδρομικού συστήματος, μίλησε η Πρόεδρος της ΡΑΣ, Γεωργία Αϋφαντοπούλου.
Ανέδειξε τον κομβικό ρόλο που αναλαμβάνει ο ρυθμιστής, στο πλαίσιο της μεγάλης προσπάθειας που καταβάλλεται σε όλα τα επίπεδα, για τον εκσυγχρονισμό του εθνικού δικτύου και την επίτευξη της διαλειτουργικότητας, που αποτελεί ευρωπαϊκό στόχο.
«Οι αλλαγές αυτές πρέπει να γίνουν με ασφάλεια», τόνισε, διευκρινίζοντας πως η ΡΑΣ από εδώ και μπρος θα δίνει τα πιστοποιητικά με ολιστική προσέγγιση από το πρώτο στάδιο και πολύ ενισχυμένο έλεγχο της διακινδύνευσης, ώστε η χώρα μας να ακολουθήσει με γρήγορο ρυθμό τις αλλαγές σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
«Ξεκινάμε, μετά και την αύξηση του προϋπολογισμού μας, την αναγνώριση, την παρακολούθηση, την ποσοτικοποίηση της ασφάλειας, κατά σύσταση του ERA, ολόκληρου του σιδηροδρομικού συστήματος», εξήγησε. Ενημέρωσε, ακόμη, για την πρωτοβουλία δημιουργίας ενός ενιαίου συστήματος καταγραφής συμβάντων, καθώς και για την αύξηση των έκτακτων ελέγχων που διενεργούνται από τη ρυθμιστική αρχή.
Στο πεδίου της ενίσχυσης του ανταγωνισμού, η κυρία Αϋφαντοπούλου τόνισε πως «πρέπει να καταφέρουμε να έχουμε μια σιδηροδρομική αγορά, στην οποία θα αναπτυσσόμαστε. Να μην είναι κρατικοδίαιτη, να δέχεται νέους παίκτες, να παρέχει διασυνδεσιμότητα και να διαθέτει χωρητικότητα».
Χαρακτήρισε, δε, ως κατεπείγον ζήτημα αυτό των τελών κυκλοφορίας, που έχει γίνει συχνά στο παρελθόν πεδίο διαφωνιών. Η κα Αϋφαντοπούλου εξέφρασε την πεποίθηση ότι «πρέπει να φτιάξουμε τέλη που θα επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να μπουν στον σιδηρόδρομο και να λειτουργήσουν. Διαφορετικά κλείνουμε την αγορά και αυτό δεν το θέλουμε».
Όπως ανέφερε, μάλιστα, η ΡΑΣ έχει αποτυπώσει ήδη τις επιπτώσεις του υφιστάμενου μηχανισμού τελών στη λειτουργία της αγοράς και έχει καταθέσει πρόταση στο υπουργείο για νομοθετική ρύθμιση.
Χρ. Παληός, ΟΣΕ – Σιδηρόδρομοι Ελλάδος ΜΑΕ: Στρατηγικό επενδυτικό σχέδιο 10 δισ. ευρώ για την επόμενη δεκαετία
Τη στρατηγική ανάπτυξης του ελληνικού σιδηροδρόμου, που με την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης το καλοκαίρι του 2026 και την ενσωμάτωση των συστημάτων ασφαλείας θα έχει τετραπλάσια χωρητικότητα συγκριτικά με το 2022, παρουσίασε ο Χρήστος Παληός, Διευθύνων Σύμβουλος του ΟΣΕ – Σιδηρόδρομοι Ελλάδος ΜΑΕ.
«Αυτές τις μέρες, ολοκληρώνουμε σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ένα επενδυτικό σχέδιο, προϋπολογισμού 10 δισ. ευρώ, για την επόμενη δεκαετία, το οποίο περιλαμβάνει έναν οδικό χάρτη για έργα στον σιδηρόδρομο, εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση υποδομών και μεγάλα έργα εμπορευματικών διασυνδέσεων», δήλωσε. Σε αυτό το πλαίσιο, εντάσσονται και οι πολυετείς συμβάσεις συντήρησης, με ένα μοντέλο SLAs και δείκτες απόδοσης.
Έθεσε ως στόχο αυτού του στρατηγικού σχεδιασμού να αποτελέσει ο σιδηρόδρομος βασικό μοχλό ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας. «Πρέπει να ενισχυθούν οι εμπορευματικές μεταφορές και προτεραιότητα, σε αυτή την κατεύθυνση, είναι οι συνδέσεις των λιμένων», τόνισε ο επικεφαλής του νέου ΟΣΕ, επισημαίνοντας πως ήδη έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση για τη σύνδεση του λιμένος Αλεξανδρούπολης με το Ορμένιο, ενώ ψηλά στην ατζέντα είναι τα λιμάνια Θεσσαλονίκης, Καβάλας και Βόλου.
«Η ίδρυση της νέας εταιρείας, του νέου ΟΣΕ υλοποιεί ένα σχέδιο δράσης που έχει συμφωνηθεί με το υπουργείο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ERA, ώστε να παραδοθεί ένα δίκτυο σύγχρονο, ασφαλές και εναρμονισμένο με τα ευρωπαϊκά πρότυπα», είπε, ως προς την πρόσφατη μεταρρύθμιση στον ελληνικό σιδηρόδρομο.
Αναφερόμενος στα εν εξελίξει έργα αποκατάστασης του σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή της Θεσσαλίας, μετά τις καταστροφές από την κακοκαιρία Daniel, σημείωσε πως επελέγη η προσωρινή μείωση των δρομολογίων στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης, «προκειμένου να ανταποκριθούμε στη δέσμευσή μας ότι οι εργασίες θα ολοκληρωθούν εντός του καλοκαιριού του 2026, και να αποδώσουμε στον κόσμο ένα δίκτυο αντάξιο των προσδοκιών του».
Ο κ. Παλιός ανέφερε πως με την ολοκλήρωση των έργων αποκατάστασης, στον κύριο άξονα της χώρας θα λειτουργούν τα συστήματα ETCS και GSMR, τα οποία αυξάνουν τη χωρητικότητα του δικτύου. «Θα μπορούμε να έχουμε περισσότερα και πυκνότερα δρομολόγια με ασφάλεια. Για να δώσουμε μια εικόνα, αμέσως μετά στον βασικό άξονα, με λειτουργία του ERTMS, θα μπορούμε να έχουμε 160 συρμούς την ημέρα που θα κυκλοφορούν, δηλαδή περίπου ένα τρένο ανά 10 λεπτά», ανέφερε, σημειώνοντας πως αυτός είναι ένας αριθμός κατά τέσσερις φορές μεγαλύτερος συγκριτικά με τους συρμούς που μπορούσαν να κυκλοφορήσουν στο δίκτυο το 2022.
Υπογράμμισε, ακόμη, την κρισιμότητα του ανθρώπινου παράγοντα ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη ενός ασφαλούς δικτύου. «Τα συστήματα αυτά πάντα θα τα διαχειρίζονται άνθρωποι. Γι’ αυτό προτεραιότητά μας είναι η αναβάθμιση του σχεδίου εκπαίδευσης. Αναπροσαρμόζουμε το εκπαιδευτικό κέντρο, προμηθευόμαστε προσομοιωτές και σύγχρονα εργαλεία, ώστε να γίνεται σωστή εκπαίδευση, όπως κάνουν και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Προσθέτουμε και μια επιπλέον δικλείδα ασφαλείας, με την υλοποίηση του συστήματος γεωεντοπισμού αμαξοστοιχιών και τα ενιαία κέντρα εποπτείας. Όλα αυτά έχουν ως απώτερο σκοπό την ύπαρξη ενός ασφαλούς σιδηροδρομικού δικτύου, εφάμιλλου των ευρωπαϊκών προτύπων», κατέληξε.
R. Rinaudo, Hellenic Train: Σε φάση μελέτης των προσφορών για το νέο τροχαίο υλικό η Hellenic Train
Οι επενδύσεις της Hellenic Train στην Ελλάδα συνεχίζονται, είπε από την πλευρά του ο Roberto Rinaudo, Διευθύνων Σύμβουλος της Hellenic Train. «Θα επενδύσουμε σε τροχαίο υλικό, όπως προβλέπει η σύμβαση που υπογράφηκε από τη Hellenic Train και την ελληνική κυβέρνηση. Βάσει αυτής, δεσμευόμαστε να κάνουμε μεγάλες επενδύσεις ακριβώς επειδή το ζητούν οι πολίτες, οι οποίοι απαιτούν το υψηλότερο επίπεδο άνεσης και ασφάλειας στις μεταφορές», εξήγησε.
Δεδομένου ότι ο όμιλος δραστηριοποιείται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κατέχοντας ηγετική θέση στην Ιταλία, ανέλαβε τη δέσμευση να εφαρμόσει τα ίδια μοντέλα και στην Ελλάδα. «Θα πρέπει, βέβαια, να επενδύσουμε και σε εμπειρία, τεχνογνωσία και υπηρεσίες. Αυτός είναι ο λόγος που επενδύουμε στο προσωπικό μας, θέλουμε να διαθέτει τις υψηλότερες δυνατές γνώσεις, γιατί αυτό είναι το κλειδί της επιτυχίας», πρόσθεσε ο ίδιος.
Αναφερόμενος στο χρόνο κατά τον οποίο το νέο τροχαίο υλικό της Hellenic Train θα μπει στις ράγες, ο κ. Rinaudo ξεκαθάρισε ότι «έχουμε έρθει σε επαφή με τους καλύτερους κατασκευαστές στην Ευρώπη, μελετάμε τις προσφορές για να επιλέξουμε την καλύτερη από άποψη χρόνου παράδοσης, ποιότητας και καταλληλότητας».
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η εταιρεία «κληρονόμησε» και διαχειρίζεται εξοπλισμό ηλικίας τουλάχιστον 20 ετών που προκαλεί δυσκολίες, π.χ. στην εξεύρεση ανταλλακτικών, η Hellenic Train εστιάζει στην αντικατάστασή του, «σκοπός για τον οποίο θα συνεργαστούμε με τους εμπλεκόμενους φορείς το προσεχές διάστημα», τόνισε ο Roberto Rinaudo. Όσον αφορά τις διαταραχές στην κυκλοφορία, απέδωσε αυτές σε εξωτερικούς παράγοντες όπως οι καιρικές συνθήκες, οι παραβιάσεις στους κόμβους και οι διακοπές ηλεκτροδότησης.
Π. Μπαλωμένος, ΓΑΙΑΟΣΕ: Τις επόμενες ημέρες παραδίδεται το τροχαίο υλικό στον νέο ΟΣΕ
Σε μια σύντομη αποτίμηση των κύριων ενεργειών που έγιναν τους τελευταίους δεκατέσσερις μήνες στο πεδίο του τροχαίου υλικού, ενόψει της παράδοσής του στον νέο ΟΣΕ, προχώρησε ο Παναγιώτης Μπαλωμένος, Διευθύνων Σύμβουλος της ΓΑΙΑΟΣΕ. Όπως είπε, «είναι θέμα ημερών η παράδοση του τροχαίου υλικού στον νέο ΟΣΕ, καθώς εκκρεμεί μόνο η υπογραφή της Κοινής Υπουργικής Απόφασης».
Υπογράμμισε ότι ολοκληρώθηκε η σύμβαση για το ETCS On Board, με την ανάταξη 100 κινητήριων μονάδων και όλα τα trial runs στέφθηκαν με επιτυχία.
Παράλληλα, ολοκληρώθηκε έργο απεγκατάστασης συστημάτων GSMR On Board από κινητήριες μονάδες και εγκατάστασης σε άλλες. Επιπρόσθετα, αναλάβαμε να εγκαταστήσουμε πιλοτικά του συστήματος HEPOS σε μία κινητήρια μονάδα, όπου σχεδιασμός, προμήθεια, εγκατάσταση και πιλοτική λειτουργία ολοκληρώθηκαν με επιτυχία.
Ενόψει, της απόσχισης του τροχαίου υλικού καταγράφηκαν όλες οι μονάδες σε όλη τη χώρα, ενώ ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός για τεχνικό σύμβουλο αξιολόγησης του τροχαίου υλικού πλην του scrap. Τέλος ολοκληρώθηκε πιλοτικό έργο αξιοποίησης scrap 123 μη λειτουργικών μονάδων σε Μακεδονία και Θεσσαλία και ολοκληρώσαμε διαγωνισμό για άλλες 700 μονάδες.
Όσον αφορά στην ακίνητη σιδηροδρομική περιουσία, αποστολή της ΓΑΙΑΟΣΕ είπε ότι είναι να διαφυλάσσει την αξία της και να αξιοποιεί όσα ακίνητα μπορούν να αξιοποιηθούν. Ως πρώτο στοίχημα, έθεσε την κατοχύρωση των ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων επί των ακινήτων, εκτιμώντας ότι, παρά τα προβλήματα, θα εγγραφεί στο Κτηματολόγιο σχεδόν το σύνολο των δικαιωμάτων του ΟΣΕ.
Έχοντας ολοκληρώσει πέρσι 1.000 αυτοψίες στα ακίνητα της εταιρείας, που αποτελεί μέλος του Υπερταμείου, τις επόμενες ημέρες, όπως αποκάλυψε ο κ. Μπαλωμένος, ξεκινάει ένα έργο αποκατάστασης 150 κτιρίων ανά την Ελλάδα, που εντάσσονται στο καταργημένο δίκτυο.
Ως προς την αξιοποίηση των ακινήτων, ανέφερε πως από τα περίπου 5.000 ακίνητα του χαρτοφυλακίου της εταιρείας, τα δυνητικά προς αξιοποίηση είναι πολύ λιγότερα. «Στοιχεία του πρώτου εξαμήνου δείχνουν ότι η ΓΑΙΑΟΣΕ θα κλείσει το έτος με αυξημένα τα έσοδα από μισθώσεις αυτών των ακινήτων, κατά 20%», ανέφερε και υπογράμμισε την αποφασιστικότητα της εταιρείας να προχωρήσει στην εξυγίανση όσων απαιτείται από τις 580 ενεργές μισθώσεις.
Ο κ. Μπαλωμένος εκτίμησε ότι μέσα τους επόμενους μήνες, και πριν το τέλος του έτους, θα ξεκινήσουν οι κατασκευαστικές εργασίες στο εμπορευματικό κέντρο του Θριασίου και θα ολοκληρωθεί η υποβολή των οικονομικών προσφορών από τους ενδιαφερόμενους για την δημιουργία εμπορευματικού κέντρου στην έκταση του πρώην στρατοπέδου Γκόνου.
«Έχουμε ήδη στον αέρα πρόσκληση εκδήλωσης μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος για τους σιδηροδρομικούς σταθμούς του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης για την περαιτέρω ανάπτυξη. Σήμερα, ξεκινούν οι εργασίες πρώτων μέσων-μέτρων αποκατάστασης του εμβληματικού κτιρίου του σιδηροδρομικού σταθμού Πελοποννήσου, ενώ επικαιροποιούνται μελέτες με το Υπουργείο Πολιτισμού για μόνιμα μέτρα προστασίας και θα ακολουθήσει ο διαγωνισμός για το περιουσιακό στοιχείο, σε συνδυασμό με τον σιδηροδρομικό σταθμό Αθηνών». Κλείνοντας, για τον εξωραϊσμό των σιδηροδρομικών σταθμών, ανέφερε την πρόσκληση εκδήλωσης μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος για την έκταση που βρίσκεται στη Λάρισα πλησίον του εργοστασίου ζάχαρης.
Αντ. Παναγόπουλος, PEARL: Οι σιδηροδρομικές μεταφορές μπορούν να καταστούν συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας
Από την πλευρά του, ο Αντώνης Παναγόπουλος, Διευθύνων Σύμβουλος της PEARL, εστίασε στην τεράστια εμπειρία που διαθέτει η εταιρεία στις σιδηροδρομικές υπηρεσίες εμπορευματικών μεταφορών, καθώς πραγματοποιεί 1.400 δρομολόγια τον χρόνο, με κατά μέσο όρο δύο τρένα την ημέρα.
Όπως ανέφερε, ο αντίστοιχος ρυθμός συνεχίζεται σε χώρες των Βαλκανίων και την Κεντρική Ευρώπη και επεσήμανε ότι οι επενδύσεις σε logistics μαζί με τον τουρισμό μπορούν να αποτελέσουν τη βαριά βιομηχανία της χώρας. Ως απαραίτητη προϋπόθεση, ωστόσο, έθεσε την ανάπτυξη των σιδηροδρομικών μεταφορών.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Παναγόπουλος στο πολύ σημαντικό συγκριτικό πλεονέκτημα της χώρας μας, καθώς βρίσκεται στο κέντρο τριών ηπείρων, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα σύνδεσης με διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες. «Ο Πειραιάς αποτελεί το πρώτο μεγάλο λιμάνι εισόδου της Ασίας στην Ευρώπη και ένα από τα σπουδαιότερα εμπορευματικά λιμάνια της Μεσογείου και της Ευρώπης, γεγονός που αυξάνει την ανάγκη για συνδεση του με αξιόπιστο σιδηροδρομικό δίκτυο προς την κεντρική Ευρώπη», είπε.
Επιπλέον, ανέδειξε τη δυνατότητα να αναπτυχθεί στο Θριάσιο ένα εθνικό logistics hub, ενώ κάτι αντίστοιχο πρέπει να δημιουργηθεί και στη Θεσσαλονίκη. «Υποδομές, πολιτική βούληση και συνεργασία με την αγορά. Αυτές είναι οι προϋποθέσεις προκειμένου η χώρα να καταστεί εμπορευματικός κόμβος», τόνισε κλείνοντας ο επικεφαλής της PEARL.
