Κύριοι άξονες μεταφορών (Ιόνια Οδός, Εγνατία) στο επίκεντρο του νέου Περιφερειακού Χωροταξικού Πλαισίου της Ηπείρου

Εγκρίθηκε το Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο (ΠΧΠ) της Ηπείρου, το οποίο αναθεωρεί και αντικαθιστά το προγενέστερο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης της ίδιας Περιφέρειας.

Η σχετική απόφαση συνυπεγράφη από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιώργο Σταθάκη και τον αναπληρωτή υπουργό Σωκράτη Φάμελλο.

Όπως σημειώνεται στο ενημερωτικό σημείωμα, η Περιφέρεια Ηπείρου έχει αναπτυξιακές καθυστερήσεις, αλλά και αξιοσημείωτες δυνατότητες που μπορούν να αξιοποιηθούν με σχέδιο, ώστε η αντίφαση αυτή να επέλθει, απελευθερώνοντας τη δυναμική που διαθέτει το υψηλά καταρτισμένο ανθρώπινο δυναμικό σε συνδυασμό με τους πλούσιους φυσικούς πόρους της περιοχής.

Μια από αυτές τις κύριες αιτίες υστέρησης υπήρξε η απομόνωσή της από τους βασικούς αναπτυξιακούς άξονες της χώρας. Η υλοποίηση σημαντικών μεταφορικών υποδομών διαμορφώνει νέες αναπτυξιακές προοπτικές. Η Εγνατία Οδός και η Ιόνια Οδός που ολοκληρώνεται συντείνουν καθοριστικά στην άρση της απομόνωσης της Ηπείρου, ως άξονες μεταφορών και ως υποδομές λειτουργικής και παραγωγικής ενοποίησης του χώρου της Βόρειας και της Δυτικής Ελλάδος.

Στο πλαίσιο αυτό, η Περιφέρεια μπορεί να αποκτήσει κομβικό ρόλο σε σχέση με την ενίσχυση των υφιστάμενων και την πιθανή μελλοντική συγκέντρωση παραγωγικών δραστηριοτήτων, παραδοσιακών και νέων, διεθνούς ενδιαφέροντος (γεωργία, κτηνοτροφία, ιχθυοκαλλιέργειες, αγροδιατροφή, ενέργεια, εμπόριο, μεταποίηση, τουρισμός, πολιτισμός), καθώς και στην προοπτική συγκρότησης διασυνοριακών αναπτυξιακών περιοχών υποδοχής παραγωγικών δραστηριοτήτων.

Οι προτεραιότητες του ΠΧΠ για την Ήπειρο είναι οι εξής:

– Βελτίωση και αξιοποίηση της διεθνούς αναγνωρισιμότητας και της γεωπολιτικής θέσης της Περιφέρειας, στη βάση ενός εξωστρεφούς προτύπου ανάπτυξης.

– Αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Περιφέρειας με κριτήριο τη βελτίωση των τοπικών κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων.

– Υποστήριξη της δημογραφικής δυναμικής, περιορισμός του ποσοστού ανεργίας σε επίπεδα συγκρίσιμα με τον εθνικό μέσο όρο και άμβλυνση των αντιθέσεων μεταξύ αστικών κέντρων και αγροτικής ενδοχώρας.

Βελτίωση των προϋποθέσεων αξιοποίησης των διαθέσιμων για:

– την ενίσχυση, εκσυγχρονισμό και αναβάθμιση της πρωτογενούς παραγωγής

– τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, τον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση των μεταποιητικών επιχειρήσεων και τη σύνδεσή τους με την έρευνα και την καινοτομία

– την αναβάθμιση του τριτογενούς τομέα μέσα από τη στοχευμένη ενίσχυση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων: α) διαμόρφωση ισχυρής και διακριτής τουριστικής ταυτότητας, β) υποστήριξη του ερευνητικού έργου του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων, γ) αναβάθμιση της ποιότητας και βελτίωση της ελκυστικότητας των υποδομών Υγείας στην ευρύτερη περιοχή (Β. Ιόνιο, Ν. Αλβανία).

– Ενίσχυση του ρόλου των αστικών κέντρων της Περιφέρειας και ιδίως των Ιωαννίνων, μέσα από την αξιοποίηση και ολοκλήρωση των νέων μεταφορικών δικτύων και της διοικητικής αναδιάρθρωσης, με προοπτική τη διαμόρφωση αστικών πόλων με διαπεριφερειακό και διεθνή ρόλο.

– Έλεγχος της εκτός σχεδίου δόμησης, διαχείριση των οχλουσών χρήσεων, ενίσχυση του ρόλου των οικισμών στην κατεύθυνση της λειτουργικής, χωρικής και θεματικής ολοκλήρωσης του οικιστικού δικτύου.

– Προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση του φυσικού και πολιτιστικού κεφαλαίου και του τοπίου, έλεγχος και περιορισμός των πηγών ρύπανσης, βελτίωση της ποιότητας των φυσικών και πολιτιστικών πόρων.

– Παροχή κατευθύνσεων χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού στον υποκείμενο ή θεματικά εξειδικευμένο σχεδιασμό της Περιφέρειας.

Σε ό,τι αφορά το πρότυπο χωρικής οργάνωσης της περιφέρειας, στηρίζεται στην αρχή της ολοκληρωμένης αξιοποίησης των διαθέσιμων πόρων και υποδομών με ταυτόχρονη προστασία των στοιχείων που συνθέτουν το περιβάλλον και τοπίο της Ηπείρου.

Ειδικότερα:

– Στον παράκτιο Ιόνιο χώρο προωθείται η ανάπτυξη του οργανωμένου (μαζικού) τουρισμού με στόχο την ένταξη των προορισμών στη διεθνή τουριστική αγορά, την ανάπτυξη άλλων ειδικών μορφών τουρισμού, τη φιλοξενία σύγχρονων υποδοχέων ιχθυοκαλλιέργειας, καθώς και αλιείας. Η πιθανότητα εξεύρεσης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο βόρειο Ιόνιο, ως προοπτική εθνικής σημασίας, είναι πιθανόν να αναδείξει την ανάγκη χρήσης κάποιου τμήματος του παρακτίου μετώπου για την κάλυψη των απαιτήσεων που θέτει η συγκεκριμένη δραστηριότητα.

– Η πεδινή και ημιορεινή ενδοχώρα (στα δυτικά του άξονα ‘Αρτα – Ιωάννινα – Κακκαβιά) αποτελεί την πλέον δυναμική περιοχή δραστηριοτήτων του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα, ενώ προβλέπεται να δεχτεί και εγκαταστάσεις ΑΠΕ και δευτερευόντως, ορισμένες ειδικές μορφές τουρισμού.

– Ο ορεινός χώρος της Πίνδου αποτελεί σημαντικό και αναξιοποίητο πόρο για την Περιφέρεια. Ο ήπιος και εναλλακτικός τουρισμός, η ορεινή γεωργία, η κτηνοτροφία, η υλοτομία και οι εγκαταστάσεις ΑΠΕ, αποτελούν δραστηριότητες που μπορούν να αναπτυχθούν στον ορεινό χώρο.

Οι βασικοί αναπτυξιακοί άξονες διαμορφώνονται ως εξής:

– Ο εγκάρσιος άξονας Ανατολής – Δύσης (Εγνατία Οδός): Η λειτουργία της Εγνατίας Οδού και των καθέτων αξόνων διευκολύνει τους όρους διαπεριφερειακής και διεθνούς ένταξης της Ηπείρου στις αναπτυξιακές προοπτικές της ευρύτερης περιοχής.

– Ο κεντρικός άξονας Βορρά – Νότου / Δυτικός ‘Αξονας (Ιόνια Οδός): Ο άξονας Κακκαβιά – Ιωάννινα – ‘Αρτα – Αιτωλοακαρνανία συγκεντρώνει κατά μήκος του ένα σημαντικό τμήμα των παραγωγικών δραστηριοτήτων του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα της Ηπείρου. Η προοπτική επέκτασής του μέχρι τα ελληνοαλβανικά σύνορα, μπορεί να αποτελέσει σημαντικό αναπτυξιακό εργαλείο.

– Ο παράκτιος Ιόνιος άξονας: Η τουριστική ανάπτυξη περιοχών του παρακτίου μετώπου της Ηπείρου, αλλά κυρίως οι δυνατότητες περαιτέρω αξιοποίησης των πόρων του, διαμορφώνουν μια διακριτή αναπτυξιακή ταυτότητα στο παράκτιο μέτωπο με κατεύθυνση τον τουρισμό. Η περιοχή πρέπει να αντιμετωπίζεται ως σημαντικό τμήμα του ενιαίου διεθνούς παράκτιου και νησιωτικού χώρου Αδριατικής – Ιονίου.

– Η οροσειρά της Πίνδου: Πρόκειται για έναν «δυνάμει» άξονα που σχετίζεται με τη διαχείριση, προβολή, ήπια αξιοποίηση και προστασία του φυσικού πλούτου και του πολιτιστικού κεφαλαίου των ορεινών περιοχών (δύο τμήματα: Τζουμέρκα – Μέτσοβο και Ζαγοροχώρια – Κόνιτσα – Μαστοροχώρια).

– Με το πλαίσιο, οι πόλοι ανάπτυξης αντιστοιχούν στις πέντε κύριες πόλεις.

1. Τα Ιωάννινα ενισχύονται σε τομείς που διευκολύνουν την αναγνωρισιμότητά τους ως σύγχρονης ευρωπαϊκής πόλης μεσαίου μεγέθους (παιδεία, έρευνα, υγεία, αστικός τουρισμός). Ήδη ο αστικός πόλος των Ιωαννίνων, πληροί περισσότερο απ’ οποιοδήποτε άλλο κέντρο της περιοχής τις προϋποθέσεις για να παγιώσει και να ενισχύσει την ταυτότητα του υπερτοπικού, βαλκανικού κέντρου με ευρύ χώρο επιρροής.

2. Η Ηγουμενίτσα εκτός από τον ρόλο της ως διεθνούς λιμένα – θαλάσσιας πύλης, επιχειρείται να διαμορφώσει την ταυτότητα του αστικού κέντρου σε επαφή με τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πάνω στον αδριατικό άξονα. Αποτελεί πόλο με ιδιαίτερη δυναμική στην προοπτική αξιοποίησης κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στο Βόρειο Ιόνιο και στον χερσαίο χώρο της Ηπείρου, καθώς και ως εν δυνάμει πόλος διαμετακόμισης.

3. Η Πρέβεζα, εκτός από αστικό κέντρο υποστήριξης της τουριστικής δραστηριότητας του μετώπου Λούτσα – Λυγιά – Καστροσυκιά – Μύτικας, μπορεί να αποτελέσει και η ίδια τουριστικό προορισμό yachting, αξιοποιώντας τμήμα του λιμανιού ως υποδομή αστικής μαρίνας, την εγγύτητα σε διεθνείς τουριστικές πύλες και προορισμούς (αεροδρόμιο Ακτίου, Λευκάδα), αλλά και γειτονικούς πολιτιστικούς πόρους (αρχ. Νικόπολη, αστικά μνημεία οθωμανικής περιόδου κ.λπ.).

4. Η ‘Αρτα αποτελεί πόλο υποστήριξης της πρωτογενούς παραγωγής και με τη διέλευση του δυτικού άξονα έχει τη δυνατότητα να ενισχυθεί στους τομείς της μεταποίησης – βιομηχανίας και του εμπορίου. Οι δυνατότητες της πόλης της ‘Αρτας και της ευρύτερης περιοχής επεκτείνονται και στους τομείς του τουρισμού (κέντρο βυζαντινών πολιτισμικών πόρων) της εκπαίδευσης, έρευνας και καινοτομίας.

5. Το Μέτσοβο συνδέεται με την παραγωγή προϊόντων της πρωτογενούς παραγωγής, ενώ επιδιώκεται η περαιτέρω σύνδεση του πρωτογενούς τομέα με την τουριστική δραστηριότητα.

Ειδικότερα, για τις μεταφορικές και τεχνικές υποδομές τονίζονται τα ακόλουθα:

Το ΠΧΠ παρέχει μια σειρά από κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης, σε συμφωνία με άλλες εθνικές και τομεακές πολιτικές που αφορούν τη χωρική διάρθρωση:

–Βασικών δικτύων μεταφορικής υποδομής: προβλέπεται κατά προτεραιότητα η ολοκλήρωση των συνδέσεων του οδικού δικτύου με την Ιόνια Οδό, η ολοκλήρωση της σύνδεσης Ιωάννινα-Κακκαβιά και η αναβάθμιση του παράκτιου άξονα Πρέβεζας-Ηγουμενίτσας κ.ά.

–Βασικών δικτύων τεχνικής υποδομής: Προωθείται η ολοκλήρωση και ο εκσυγχρονισμός των υποδομών ύδρευσης και αποχέτευσης των τουριστικών οικισμών του παράκτιου χώρου και της αποχέτευσης των οικισμών αποδέκτες των οποίων είναι τα ευαίσθητα οικοσυστήματα του Αμβρακικού και της Παμβώτιδος, καθώς και η υλοποίηση του έργου ύδρευσης Πρέβεζας, Άρτας, Λευκάδας.